قهوه و اقتصاد

تجارت عادلانه قهوه Fair Trade Coffee

نتیجه تجارت عادلانه قهوه، قهوه‌ای است که بر اساس یک سری استانداردها تولید می‌شود. در این قرارداد سازمان‌ها تجارتی پایاپای ایجاد می‌نمایند که بر پایه‌ی گفتگو، شفافیت و احترام است که تجارت بین‌المللی را نیز ارتقا خواهد داد. این تعاملات برای ایجاد شرایطی بهتر برای کشاورزان قهوه است.

تاریخچه قراردادهای قهوه

از دهه‌ی ۱۹۴۰ بین کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده‌ی قهوه ارتباط مستقیمی وجود دارد که برای تعادل بین تولید و مصرف قهوه ایجاد شده است. هدف این کار کاهش تولید بی‌وقفه‌ی قهوه و طبع آن جلوگیری از کاهش چشمگیر قیمت آن است. قرارداد داخلی قهوه‌ی آمریکا در این مورد در سال ۱۹۴۰ به امضا رسید. سپس قرارداد بین‌المللی قهوه ICA در سال ۱۹۶۲ نوشته و امضا شد. در حال حاضر این قرارداد توسط سازمان بین المللی قهوه ICO مدیریت و اجرا می‌شود و ۴۲ کشور تولید کننده‌ی قهوه عضو آن هستند که شامل حدود ۹۷ درصد تولیدات قهوه‌ی جهان می‌شود.

این قرارداد به این معنی است که هر کشور تولیدکننده‌ی قهوه دارای سهم تولید می‌باشد و زمانی که قیمت به ازای هر پوند (یعنی ۴۵۰ گرم) قهوه‌ی آن کشور کاهش می‌یابد، مقدار سهم کشور کاهش پیدا می‌کند و در پی آن قیمت روند افزایشی به خود می‌گیرد.

از آنجایی که قهوه به عنوان یک کالا قیمتی متغیر و غیرثابت دارد، همه‌ی تاجران بر پایه‌ی یک قیمت واحد که به نام قیمت C Price معروف است معامله می‌کنند. این قیمت در واقع قیمتی است که برای مبادلات در اوراق بورس ایالات متحده آمریکا به کار گرفته می‌شود البته این درست است که فقط بخشی از کل مقدار قهوه‌ی دنیا از آمریکا عبور می‌کند اما این قیمت به عنوان یک شاخص در نظر گرفته می‌شود.

قرارداد قهوه بین المللی هر ۵ سال یکبار بازبینی و مقرر می‌شد ولی در سال ۱۹۸۹ نقض گردید. نتیجه یک بحران و فاجعه برای قهوه بود به‌طوری که قیمت آن به ۰.۷۷ دلار به ازای هر پوند رسید و این خبر بدی برای میلیون‌ها مزرعه‌دار قهوه در سراسر جهان بود.

قرارداد تجارت عادلانه قهوه در سال ۱۹۸۹ در پی فاجعه‌ی عرضه‌ی بیش از حد قهوه در جهان معروف شد. در حالی که هیچ قیمتی از سوی سازمان بین‌المللی قهوه تعیین نشده بود و بازارهای قهوه بسیار نامتعادل بودند، قرارداد عادلانه اولین بار توسط سازمانی در هلند تحت نام مکس هاولار (Max Havelaar) قیمت‌های قهوه را تا حدی بالا برد تا کشاورزان قهوه کمی سود ببرند.

سهمیه‌های کشورها برای تولید قهوه به دلیل عدم توانایی سازمان قهوه برای ایجاد توافقی بین کشورها تا سال ۱۹۹۲ نامشخص بود و به همین دلیل در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ قیمت قهوه به کمترین قیمت خود در تمامی دوران‌ها رسید.

توافق‌نامه‌هایی در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۷ با هدف تثبیت اقتصاد قهوه توسط افزایش مصرف آن، افزایش استانداردهای زندگی کشاورزان قهوه، تحقیقات اقلیمی قهوه و بازارهای آن و مطالعاتی مبنی بر پایداری محصول با اصولی مشابه با قرارداد تجارت بررسی و نوشته شد.

ارگان تجارت عادلانه Fair Trade Organizations

در پی ادامه‌ی راه تجارت عادلانه قهوه، برچسبی در آلمان با عنوان ترنسفیر (Transfair) ساخته شد که روی محصولاتی که از تجارت عادلانه قهوه به دست می‌آمد زده می‌شد. در طی ۱۰ سال سه سازمان تولید برچسب دیگر نیز به این کار روی آوردند. در سال ۱۹۹۷ چهار سازمان با همکاری یکدیگر در این عرصه، ارگانی بین‌المللی بنا نهادند که به سازمان برچسب‌گذاری بین‌المللی عادلانه (FLO) معروف شد که مسئولیت تعیین استاندارد عادلانه، بازرسی و صدور گواهینامه برای کشاورزان را به عهده گرفت.

این ارگان بیشترین سهم را در فروش قهوه در بازار جهانی به خود اختصاص داده است.

صدور گواهینامه تجارت عادلانه قهوه

این کار توسط سازمان بین‌المللی تجارت عادلانه قهوه صورت می‌پذیرد. بسته‌بندهای قهوه به ازای استفاده‌ی درست و صحیح از لوگوی قهوه عادلانه دستمزد دریافت می‌نمایند. این لوگو به مصرف‌کنندگان این اطمینان را می‌دهد که محصول قهوه، استانداردهای قرارداد تجارت عادلانه را دارا می‌باشد. قهوه‌هایی که دارای این لوگو هستند باید توسط کشاورزان و تولیدکنندگان مشخص شده و پیرو شاخص تجارت عادلانه باشند.

واردات قهوه

واردکنندگان قهوه تجارت عادلانه باید ثبت‌نام رسمی داشته باشند و همچنین پولی پرداخت نمایند. طبق استانداردهای سازمان بین‌المللی قهوه، آن‌ها موظف به پرداخت کمینه‌ی قیمت به صادرکننده هستند.

شرکت واردکننده موظف است برای قهوه ارگانیک ۳۰ سنت به ازای هر پوند به پول پرداختی خود اضافه نماید. همچنین اگر قیمت قهوه تغییر کرد آن‌ها باید ۲۰ سنت به ازای هر پوند پرداخت نمایند.

انتقادات به قرارداد تجارت عادلانه قهوه

برخی انتقادات به این روش معامله و تجارت وارد می‌شود:

این صحبتی بود که یکی از مدیران ارشد شرکت ابداعات استنفورد گفت اما از گفتن تا واقعیت چقدر تفاوت داشت؟!

برخی از شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان قهوه نگران کیفیت قهوه هستند. همانطور که در موج سوم قهوه قابل مشاهده است کیفیت قهوه بسیار مهم تلقی می‌شود. ایجاد تناسب بین قهوه اخلاقی و کیفیت بالا ممکن است کمی سخت باشد، چرا که برخی از رُست‌کننه‌های قهوه طبق تجارت عادلانه قیمتی یکسان به دست می‌آورند و هیچ انگیزه‌ای برای ارتقای کیفیت قهوه خود یا انتخاب مزارع با کیفیت‌تر ندارند.

خیلی از کشاورزان قهوه، بیشتر مواقع قهوه‌ی عادلانه‌ی بیشتری نسبت به فروش خود تولید می‌کنند بنابراین آن‌ها را به خریداران آزادی می‌فروشند که پولی بیشتر از حد قهوه‌ی عادلانه پرداخت می‌نمایند.

تجارت مستقیم

آن دسته از افرادی که با تجارت عادلانه مخالف هستند و به نظر آن‌ها کاری بیهوده و مخرب برای دنیای قهوه است، از تجارت مستقیم استفاده می‌کنند. در این تجارت کنترل بیشتری بر روی کیفیت قهوه تولید شده وجود دارد. همچنین این روش، تعاملات بین رُست‌کنندگان قهوه با کشاورزان را نزدیک‌تر و صمیمی‌تر می‌کند که بر کیفیت قهوه تولیدی بسیار مؤثر است.

تجارت مستقیم کشاورزان و رُست‌کنندگان قهوه، یک رابطه‌ی دوطرفه است که باعث افزایش کیفیت قهوه به حداکثر آن می‌شود و از آنجایی که میوه‌های رسیده دارای کیفیت بیشتری هستند، رُست‌کنندگان قهوه به دنبال میوه‌های رسیده‌ی قهوه هستند از این رو کشاورزان را تشویق می‌کنند که میوه‌ی رسیده برداشت نمایند و برای این کار به آن‌ها جوایزی به عنوان پاداش می‌دهند.

تهیه و تنظیم: تیم تحقیقاتی ایرناب